Çeviri haber: Hayrettin KENAN
Geçtiğimiz yirmi, otuz yıl içinde yayınlanan en sürükleyici, en zengin şekilde işlenmiş, en uzun ömürlü kitapların bazılarının gazetecilik edebiyatı eserleri olduğu söylenebilir. Günümüzde basılan ve çok satan, çok okunan eserler, icat edilmesi imkansız karakterler üzerine kurulu kitaplardır. Bu kitaplarda kapsamlı olay örgüleri ve sinematik sahneler (gerçek hayattan alınma) bulunmaktadır. Romancının ayrıntıya ve olaylara dikkat ederek yazdığı eserler hayatımızdaki hemen hemen her şeyin artan hızına rağmen, bizi yerimize sabitlemeyi ve beynimizi aydınlatmayı başaran hikayeler anlatan kitaplardır. Bu türden en iyi kitapları yazabilmek için yazarlar; dağınık ve kaotik olanı, şimdi yaşanmakta olanları ve yakın geçmişte yaşananları daha iyi anlamamıza yardımcı olacak kesin anlatılar halinde kurgularlar ve yazarlar. Bu hikayeler dünyamızı düzenler, sanata (film, TV) ilham verir ve güncelliklerini korumayı hep başarırlar. İşte bu yüzden, en yetenekli gazetecilerimizin çoğunun, ellerinden gelenin en iyisini yapmak için başvurduğu aktarım, yazım biçimi böyle eserler ortaya koymaktır.
20. yüzyılda bu türden en iyi ve en dikkate değer eserlerden bazıları—John Hersey’in (Hiroshima) “Hiroshima” kitabı; Tom Wolfe’un (The Right Stuff) “Doğru Şeyler” kitabı; Janet Malcolm’un (The Journalist and the Murderer)“Gazeteci ve Katil” kitabı; James Baldwin’in (The Fire Next Time) “Sıradaki Ateş” kitabı; Susan Orlean’ın (The Orchid Thief) “Orkide Hırsızı” kitabı; Truman Capote’nin (In Cold Blood) “Soğuk Kanlılıkla” kitabı , olarak sıralanabilir.
Ancak mevcut listeyi yeni eserlerle güncelleme adına, 2000’den beri yayınlanan eserlerin bu haberimizde belirttiğimiz 50 tanesi bu mevcut listeye eklenebilir. 21. yüzyılın büyük “gazetecilik edebiyatı” kitaplarının bir listesini oluşturma adına, bu tür habercilik ve yazı işlerini en üst düzeyde yapan düzinelerce gazeteci arasından Pulitzer Ödülleri, Ulusal Kitap Ödülleri ve Ulusal Dergi Ödülleri kazanan çok sayıda kişi seçildi.
Yazarlardan yeni listeye eklenecek kitapları seçerken doğrudan biyografi, anı, tarih ve eleştiri türlerinden uzak durmaları istendi (ancak bu listedeki en iyi kitaplardan bazıları yine de böyle). Liste yazar başına bir kitapla sınırlandırıldı. Birçok yazarın ise birden fazla kitabı bu listede yer almak için aday oldu. Bu listeyi, en sık ve tutkuyla alıntılanan, en çok beğenilen, en çok hayranlık uyandıran 50 kitaptan oluşan bir ısı haritası olarak düşünün.
- Güzel Ebediyetin Ardında (Behind the Beautiful Forevers)
Yazar: Katherine Boo, 2012
Boo, kitabında Hint alt sınıfının gizli yaşamlarından bazılarına eşi görülmemiş bir bakış açısı ile değiniyor. Ve kitabını yazabilmek adına üç yıldan fazla bir süre Mumbai havaalanı yakınlarındaki derme çatma bir kulübeye yerleşti. Boo, buradaki büyük yoksulluğu ve ıstırabı gerçekçi bir empatiyle tasvir ediyor ve çöp toplayıp, geri dönüşüm için bunları satarak geçimini sağlamaya çalışan bu eşsiz insan toplumunun ilişkilerinde, umutlarında dramatik anlatılar buluyor. “Güzel Ebediyetin Ardında” kitabında yabancıların bilinçlerine ulaşmanın, girmenin ve başka biri olmanın, başka bir yerde yaşamanın nasıl bir şey olduğunu gerçeklikle aktarmanın en güzel örneklerinden birini bizlere gösteriyor. Yazar George Packer, Boo’nun hikayeyi anlatmak için üstlendiği göz korkutucu gazetecilik zorluklarına hayran kaldı. “Katherine Boo kendine çok zor bir konu seçti – dilini bilmediği yabancı bir kenar mahalledeki, umutsuz fakir insanların hikayesini anlatmak. Tutku, zeka, beceriklilik ve cesaretle mükemmelliğe ulaştı.” GQ muhabiri Chris Heath ise şunları ekledi: “Boo’nun kitabının gerçek gücü ve zaferi, yavaş yavaş gelişen, insan olma sınırlarını zorlayan bir dramı tasvir etmekten çok, bir Mumbai gecekondu mahallesinde yaşanan hayatların gündelik portresini anlatıyor. Boo, bu yaşamların varlığını hissetmemize izin verirken, çoğunlukla bunu o kadar gösterişsiz ve içten, sade bir şekilde yapmayı başarıyor ki, anlattıkları ve duruşu bizlere üstü kapalı bir sitem gibi geliyor.
- Diğer Güneşlerin Sıcaklığı (The Warmth of Other Suns)
Yazar: Isabel Wilkerson, 2010
“Diğer Güneşlerin Sıcaklığı”, Büyük Göç (Büyük göç, 1910 ve 1970 yılları arasında 6 milyon Afro-Amerikan’ın – Afrika’dan Amerika’ya göçmüş siyahi kişiler- güney Amerika kasabalarından kuzey’e, batıya ve orta batıya göç etmesini içeren süreçtir. Büyük göç tarihteki en büyük ve en çabuk gerçekleşen iç göç hareketlerinden birisidir. *Ç.N) üzerine yazılmış harika bir kitap. The New York Times’ın eski Chicago büro şefi Wilkerson, 15 yıllık bir araştırma, röportaj ve yazı süreci sonrasında, üç kişinin özel hikayeleri aracılığıyla, bu epik olayi yeniden kitabında bizler için canlandırdı. 1994 yılında New York Times yazarligi ile bir Pulitzer ödülü kazandığında bunu basaran ilk siyah kadın olan Wilkerson yazdigi bu kitapta, ’20. yüzyılın belki de tam olarak ne oldugu bilinmeyen en büyük hikayesini’ Büyük Göç olarak doğru bir şekilde tanımlıyor ve lirik bir yazı ile bizlere aktariyor. Bugün içinde yaşadığımız ulusu(Amerikan ulusu) tek bir kitap ne kadar açıklayabilirse, iste o kitap bu kitaptır.
Ç.N: çeviren notu
3. Çiçek Ayının Katilleri (Killers of the Flower Moon)
Yazar: David Grann, 2017
Grann, “Çiçek Ayının Katilleri” kitabını yazabilmek için,1920’lerde Oklahoma’daki Osage kabilesinin topraklarının altında petrol bulunmasının ardından islenen bir dizi cinayeti araştırdı. Tutulan bütün kayıtlara ve hayatta kalan aile üyeleriyle yapılan röportajlara dayanan ve insanlarda derin izler bırakan karakterleri (hem masum hem de kötü) kitabında tekrar canlandırıyor ve ölümleri çevreleyen gizemli koşulları gün yüzüne çıkarıyor. Pro Publica`nın araştırmacı muhabiri ve The Last Whalers’ın yazarı Doug Bock Clark, bu kitabın “zorlu ön hazırlık çalışmasını, araştırmasını, belge inceleme aşamasını ve devamında basit ama şiirsel düzyazısını ve gerilim-romanı olarak öne çıkmasını” överken, “ürpertici komplonun tek bir katili değil, 1920’lerde Amerikan toplumunun bir parçasını işaret ettiğini ortaya koyuyor.
4. Rastgele Aile (Random Family)
Yazar: Adrian Nicole LeBlanc, 2003
LeBlanc, bu kitabi yazabilmek için, on yıldan fazla bir süreyi, Bronx’ta hayatta kalmak için mücadele eden iki kadın ve onların aileleriyle geçirdi. Bu süreyi, 21. yüzyıla giren Bronx şehrindeki yaşamın romanvari ve panoramik bir portresini yazabilmek için harcadı. Ve uzun yıların ardından ortaya çıkan bu epik kitap, insan hayatı ile ilgili gerçekçi ve dramatik birçok detayı barındırıyor. New Yorker yazarı Anand Gopal’, “Rastgele Aile, bu ülkedeki güçlülerin kendi vatandaşlarına karşı yürüttüğü tek taraflı savaşının dokunaklı bir portresi” diyerek kitabı övdü.
5. Gücün Geçişi (The Passage of Power)
Yazar: Robert Caro, 2012
Caro’nun, 36. Amerikan Başkanı Lyndon Baines Johnson’ın hayatı ve dönemine dair ustaca yazilan kitabı, JFK suikastı ve LBJ’nin (Lyndon Baines Johnson) başkanlığa yükselişi de dahil olmak üzere 60’ların ilk bölümüne odaklanıyor. Son 45 yılını Johnson hakkında haber yapmakla geçiren Caro, New York’taki evinden Washington’a ve Texas Hill Country’ye (LBJ’nin büyüdüğü yer) taşınarak ve Başkan Johnson’ı tanıyan yaşayan her insanla röportaj yaparak, kitabını oluşturacak ayrıntıların izini surdu. Lawrence Wright, Caro için “Sürekli araştırması ve yazım tarzı ile belki de yaşayan en büyük yazarımızdır. Kitapları biyografiden öte, Amerika’nın portreleridir. Çalışmalarını dikkatle inceliyorum.” dedi.
Kaynak: https://www.gq.com/story/50-best-literary-journalism-books (Daniel Riley)
