Ekstrem Doğa Olayları Türkiye’de Gerçekleşmeye Devam Edecek

Murat KASAP

Değişen iklim şartla­rı başta ülkemiz olmak üzere, ılıman iklimde bulunan yerleri etkilemeye devam edi­yor. İstanbul Üniversitesi Ede­biyat Fakültesi Coğrafya Bö­lümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Barbaros Gönençgil, iklim şart­larını ülkemizi teğet geçen ka­sırga üzerinden değerlendirdi.

Türkiye ılıman iklim kuşağında yer almasına rağmen son yıl­larda ekstrem doğa olaylarıyla karşı karşıya kalmaya başladı. Özellikle mevsimlerin değişi­mi, dolu yağışları, seller ve son dönemde yaşanması beklenen kasırga felaketi bunlardan bir­kaçı.

‘‘Türkiye’de Tropikal Fırtına Gerçekleşmez’’

Ekstrem olayların değişen iklim koşulları sebebiyle görülebile­ceğini ancak özellikle tropikal fırtına kelimesinin Türkiye için geçerli olmadığını belirten Prof. Dr. Gönençgil, “Tropikal fırtına ya da kasırga olarak adlandı­rılan doğa olayının Türkiye’de tam olarak gerçekleşmesini zaten beklemiyorduk. Haber­lerde durum biraz farklı yan­sıtıldı. Haberlerde ilk olarak ‘tropikal fırtına’ ifadesini duy­duğumda, ‘Türkiye ne zaman tropikal bölgeye taşındı’ dedim. Belki şiddeti sebebiyle böyle isimlendirilmiş olabilir. Bu biraz manipülatif bir şey. Bizi etkile­yecek olan sektonik yani alçak basınç faaliyeti bununla aynı değil. Orta enlemlerde süreç başka, tropikte başka işler ve dolayısıyla şiddetleri aynı ola­bilecek bir düzen yok. Kaldı ki Yunanistan’dan geçiş, Ege’nin biraz daha soğuk olması ve Akdeniz’in sıcaklığı gibi fak­törler var. Adalardan geçerken sürtünme de söz konusu oldu­ğu için tropikal bir kasırganın etkisinin beklendiği gibi olma­yacağı belliydi” dedi.

İklim Değişikliği Lokal

İklim değişikliğinin sadece gü­nümüzde değil, binlerce yıldır yaşanan ve insanların etkile­yemediği bir süreç olduğundan bahseden Prof. Dr. Gönençgil, “Ortalama 70-80 yıllık ömrü­müzde bu binlerce yıllık sü­reçleri görmemiz mümkün değil. Dünya zaten 10 bin yıl­dır ısınıyor. Şu anki ısınmayla beraber, insanoğlunun Sana­yi Devrimi’nden sonra dünya üzerindeki tahribatından dolayı bazı şeyleri daha şiddetli ya­şıyoruz. Onun dışında insan­ların getirdiği bazı faaliyetler var. Biz, dünyanın yüzeylerine şehirler, barajlar inşa edip var olan ormanları yok ediyoruz. Ama genel iklim değişimini değiştiremeyiz. Daha lokal bir değişim söz konusu. Bugünkü süreç, atmosferde daha faz­la nem tutulmasına ve daha fazla yağışa sebep oluyor. Fır­tınaların oluşması, zemin ve atmosfer arası sıcaklık farkı­nın artmasıyla birlikte, hortum ve bunun gibi ekstrem olaylar görmeye devam edeceğiz” di­yerek küresel ısınmanın iklim değişikliğinin bir parçası oldu­ğunun altını çizdi.

“Dünyaya Ait Olmayı Değil Sahip Olmayı Seçtik”

Sanayi Devrimi’nin başında dünya nüfusunun yaklaşık 800 milyon civarında olduğunu, gü­nümüzde ise 150 yılda 10 kat artan bir durumla karşı karşı­ya olduğumuzu söyleyen Prof. Dr. Gönençgil, “Hiçbir canlı po­pülasyonu bu kadar hızlı art­mamıştı. Diğer bir problem de, artan nüfusun dünyaya eşit şekilde dağılmamış olmaması. Köy-kent nüfusu, dünyada da Türkiye’de de tersine döndü. 1950’lerde nüfusun yaklaşık yüzde 70’i köyde yaşarken, şimdi nüfusun yüzde 80’i kent ve civarında yaşıyor. Yeri gel­mişken söylemem lazım; biz dünyaya ait olmayı değil, sahip olmayı seçtik” dedi. Deprem, kasırga, sel gibi ekstrem doğa olayları için toplumun bilinç­lendirilmesi gerektiğini belirten Prof. Dr. Gönençgil, “Örneğin, hala deprem sanki hiç olma­yacakmış gibi yaşıyoruz. Bu bir kültür, eğitim meselesidir. Nisan ayında Japonya’ya git­me fırsatım oldu. Tsunami’nin vurduğu Fukuşima’yı ziyaret ettim. Oradaki insanlara ço­cukluklarından beri buna hazır olmayı ve bununla yaşamayı öğretiyorlar. Bizim de böyle yapmamız lazım” diyerek söz­lerini tamamladı.