Yağmur Ceren KURAL
Türkiye’nin ilk Eczacılık Tarihi Müzesi 1960 yılında Prof. Dr. Turhan Baytop tarafından kurulmuştur. Müzenin çekirdeğini Turhan Baytop’un kişisel koleksiyonu oluşturmuş, daha sonra eczacıların ve hekimlerin bağışladığı eşyalar ile müze zenginleşmiştir. Prof. Dr. Afife Mat’ın çabalarıyla korunan ve 2018 yılında ihtisas müze olan bu koleksiyon, İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi’nde yer almaktadır.
İstanbul Üniversitesi (İÜ) Eczacılık Fakültesi Farmakognozi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Afife Mat, Türk Eczacılık Tarihi İhtisas Müzesi ile ilgili bilgi verdi.
Müzenin kuruluş sürecini anlatan Prof. Dr. Afife Mat, eczacılık tarihine ilişkin bir müze kurulması ve tarihi malzemelerin korunması için ilk girişimin 1930’lu yıllarda, Naşit Baylav tarafından başlatıldığını ancak 2. Dünya Savaşı’nın çıkmasından dolayı bu girişimin sonuçsuz kaldığını belirtti. 1960 yılında Prof. Dr. Turhan Baytop’un fakültede şahsi koleksiyonuyla bir müze oluşturduğunu kaydeden Prof. Dr. Mat, “1962 yılında Topkapı Sarayı Müzesi Müdürü Hayrullah Örs tarafından devredilen Enderun Eczanesi’ne ait bir kısım malzeme müzenin gelişimi açısından büyük önem taşımaktadır. Hekim ve eczacıların bağışları ile de müze zenginleşmiştir” dedi.
“Eczacılık Eğitiminin Tarihini Barındırıyor”
Prof. Dr. Mat, mirasın gelecek nesillere aktarılması amacıyla müzenin kurulduğunu belirterek, “Kültür Bakanlığı’na başvuru yaparak 29 ekim 2017’de Türk Eczacılık Tarihi İhtisas Müzesi olduk. Özellikle ihtisas müzesi olduk. Çünkü burası halka açık, ziyarete açık bir müze değil. Burada daha araştırma yapılacak çok belge var. Türkiye’de eczacılığın ve eczacılık eğitiminin tarihini barındıran bu müze sadece gezilecek bir müze değil aynı zamanda bir araştırma kaynağıdır” ifadelerini kullandı.
“Çok Zengin Bir Koleksiyona Sahip”
Türk Eczacılık Tarihi İhtisas Müzesi’nin Türkiye’de eczacılık eğitimi, eczaneler ve ilaç endüstrisinin tarihi ile ilgili çok zengin bir koleksiyon içerdiğinin altını çizen Prof. Dr. Mat, Topkapı Sarayı Enderun Eczahanesi’ne ait dolaplar, porselen ilaç kavanozları, 1860’da açılan pastör eczanesinin ve 1890’da açılan İstikamet eczanesinin dolapları ile eczanelerin laboratuarlarında ilaç yapımında kullanılan malzeme Osmanlı eczanelerini yakından tanımamıza olanak sağladığına dikkat çekti.
1839 yılında başlayan eczacılık eğitiminin değişik dönemlerine ait tabelaları, mezun fotoğrafları, diplomalar, diploma defterleri, zabıt defteri gibi belgeleri müzede görmek mümkündür.
Müzenin zengin kitap koleksiyonunda Türk eczacılarının Osmanlı ve Cumhuriyet döneminde kullandıkları farmakopeler, formüller ve ders kitaplarının yanı sıra tıp kitapları da bulunmaktadır. Osmanlıca, Rumca, Fransızca, Almanca, İngilizce, İtalyanca ve Türkçe olan bu kitapların en eski tarihlisi 1734 yılı baskısıdır.
1500 İlaç Müzede Sergileniyor
İlk yerli müstahzarlar ile Osmanlı ve Cumhuriyet dönemine ait yerli ve yabancı 1500 civarında ilaç, firmalara göre sınıflandırılarak müzede sergilenmektedir.
Türk Eczacılık Tarihi İhtisas Müzesi randevu ile gezilebilmekte olup, bu konuda araştırma yapanlara da olanak sağlamaktadır.
