Haber: Şafak TANIR
27 yıl önce bugün Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) kuruldu. RTÜK’ün kuruluş aşamalarını ve günümüzdeki işleyişini öğrenmek için yazımızı okumaya devam edebilirsiniz.
Radyo ve Televizyon Üst Kurulu, özel radyo ve televizyon yayınlarını düzenleyen, Mülga 3984 Sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanun’un 20 Nisan 1994 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmesiyle kurulmuştur
Radyo ve televizyon faaliyetlerini düzenlemek ve denetlemekle görevli olan RTÜK, T.C. Anayasası’nın 133. maddesi kapsamında; üyeleri TBMM Genel Kurulunca seçilen, özerk ve tarafsız bir kamu tüzel kişiliğidir.
RTÜK, Türkiye Büyük Millet Meclisince seçilen dokuz üyeden oluşur. Kurul üyelerinin görev süresi altı yıldır. Üyelerin üçte biri iki yılda bir yenilenir. Kurul üyeleri, kendi aralarından bir başkan ve bir başkan vekili seçer. Başkanlık süresi ise iki yıldır.
Ülkemizde karasal, sayısal, uydu, kablo, IPTV ve internet ortamından yayın yapacak kuruluşlara yayın lisansı ve yayın izni RTÜK tarafından verilmektedir.
Radyo ve televizyon yayınları üç şekilde denetlenmektedir. Bunlar; RTÜK Uzmanları tarafından yapılan doğrudan denetim, ALO 178 RTÜK İletişim Merkezi, RTÜK web ve RTÜK e-posta kanallarından gelen izleyici şikâyetlerinin değerlendirilmesi yoluyla yapılan izleyici denetimidir.
RTÜK programlara yayından önce müdahale edemez, ancak yayından sonra denetleyebilir. Denetimde izleyici şikâyetlerini ve başvurularını da dikkate alır, gerek görürse müeyyide uygular. Kurulun bütün kararları idari yargının denetimine açıktır.
RTÜK, öngördüğü yükümlülükleri yerine getirmeyen, izin şartlarını ihlal eden, yayın ilkelerine ve kanunda belirtilen diğer esaslara aykırı yayın yapan özel radyo ve televizyon kuruluşlarını uyarır veya aynı yayın kuşağında açık şekilde özür dilemesini ister.
Bu talebe uyulmaması veya aykırılığın tekrarı hâlinde ihlale konu olan programın yayını, bir ila on iki kez durdurulur. Bu süre içinde programın yapımcısı ve varsa sunucusu hiçbir ad altında başka bir program yapamaz.
Ülkemizde radyo ve televizyon yayıncılığını düzenleyen temel kanun olan ve 1994 yılında yürürlüğe giren Mülga 3984 Sayılı Kanun, yaklaşık yirmi değişiklikle günün şartlarına uyarlanmak istenmişse de yayın teknolojisindeki hızlı değişim, Anayasa Mahkemesi’nin bazı maddeleri iptal etmesi gibi temel nedenlerle yasal çerçevenin yeniden düzenlenmesi zorunlu hale gelmiştir. Bu nedenle Anayasa Mahkemesi’nin iptal gerekçeleri ile yayın teknolojisindeki gelişmeler ve sektör ile toplumun beklentileri göz önünde bulundurularak yeni bir kanun taslağı hazırlanmıştır.
Bu taslak, AB müktesebatına uyum çerçevesinde 2007 yılı Aralık ayında AB Resmi Gazetesinde yayımlanarak yürürlüğe giren ve AB Sınırötesi Televizyon Direktifini değiştiren AB Görsel-İşitsel Medya Hizmetleri Yönergesi hükümleri esas alınarak düzenlenmiştir.
Söz konusu taslak, 15 Şubat 2011 tarihinde TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilerek yasalaşmış, Cumhurbaşkanı’nın onayının ardından, 6112 Sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun yürürlüğe girmiştir.
RTÜK, yayıncılık alanında faaliyet gösteren uluslararası platformlarda Türkiye’yi temsil etmektedir. 1994 yılından bu yana Avrupa Konseyi’nin medya alanındaki çalışmalarını Türkiye adına RTÜK takip etmektedir.
2019 yılında da RTÜK ile Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) tarafından müştereken hazırlanan “Radyo, Televizyon ve İsteğe Bağlı Yayınların İnternet Ortamından Sunumu Hakkında Yönetmelik” yürürlüğe girmiştir.
Yönetmelik ile Netflix, BluTV ve Puhutv gibi dijital platformlar, RTÜK denetimi kapsamına girmiştir. RTÜK, bu yasayla internet üzerinden radyo, televizyon veya isteğe bağlı yayıncılık yapan tüm mecralardaki içerikleri denetleyebilecek.
İnternet yasası ve açıklamalara dair daha fazlası için https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-49193378 adresini ziyaret edebilirsiniz.
