Elmas HACISALİHOĞLU
Yılın sona ermesiyle birlikte, 2020 yılında asgari ücretin ne kadar olacağı, yeni gelişmeler ile yine gündemde. Asgari ücret tutarı konusunu “Bölgesel Asgari Ücret Düşünülebilir mi?” başlıklı araştırmalarının sonucunda elde ettikleri veriler ışığında, İstanbul Üniversitesi Şehir Politikaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Murat Şeker anlattı
Asgari ücret konusunda yaptıkları araştırma ve bu araştırmanın sonuçları hakkında açıklamalarda bulunan Prof. Dr. Şeker, yapılan toplantılar sonucunda, 2020 yılı için asgari ücret tutarının, enflasyon farkı da eklendiğinde 2 bin 400 lira olması gerektiğini belirtti.
Asgari ücrette enflasyonunun biraz üstünde bir oranda anlaşılma sağlanabileceğini kaydeden Prof. Dr. Şeker, “Bu tutar, 2 bin 300 liraya yakın bir civarda şekillenecektir. Bu yılın başında yaptığımız araştırmada 2 bin 454 – 2 bin 20 lira arasında bölgesel asgari ücret modelini önermiştik. Bu skalanın ortalaması yaklaşık 2 bin 200 liradır” dedi.
Ülke genelinde 26 bölge düzeyinde asgari ücret önerisinin getirildiği “Bölgesel Asgari Ücret Düşünülebilir mi?” başlıklı araştırma, TÜİK tarafından yapılan bölgesel sınıflamaya göre belirlendi.
En Yüksek Asgari Ücret İstanbul İçin Öneriliyor
Yapılan araştırmada dikkate alınan göstergeleri aktaran Prof. Dr. Şeker, şu ifadeleri kullandı: “Araştırmamızda, kişi başına düşen gayrisafi yurtiçi gelir, kişi başına düşen vergi hasılatı, tüketici fiyat endeksi, satın alma gücü paritesi, konut satış ve kira bedelleri gibi şehrin ekonomik kapasitesi ve yaşam maliyetini temsil edecek göstergelere önem verdik.”
İstatistiksel tahminlere göre; bölgeler arasında en yüksek asgari ücret tutarının 2 bin 454 lira ile İstanbul için, en düşük asgari ücret tutarının ise 2 bin 20 lira ile Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki bazı şehirler için önerildiğini kaydeden Prof. Dr. Şeker, iller arasında gelir dağılımında önemli farklılıklar olduğuna dikkat çekerek şu örneği verdi: “2017 verilerine göre Türkiye’de kişi başına düşen gelir; 38 bin 681 lira iken, İstanbul’da 65 bin 41 lira, Tokat’ta 20 bin 171 lira, Ağrı’da ise 12 bin 729 lira idi.”
Yaşam Maliyetinde Bölgesel Farklılıklar
Bölgeler ve şehirlerarası yaşam maliyeti farklılıklarının nedenleri hakkında değerlendirmelerde bulunan Prof. Dr. Şeker, İstanbul’da ortalama olarak bir konut bedelinin 180 asgari ücrete denk geldiğini, bu bedelin bazı il ve bölgelerde 90 asgari ücrete kadar gerileyebildiğini vurgulayarak şu şekilde konuştu: “Sadece ödenen kiranın asgari ücrete oranına bakıldığında, İstanbul’da bu oranın ortalama olarak yüzde 50-60 bandında seyrettiğini, ancak diğer birçok bölgede bu oranın ortalama yüzde 30-40 düzeyinde gerçekleştiğini görüyoruz. Ülkemizde ortalama olarak 100 TL’lik gıda ürünü İstanbul’da 110 TL’ye alınıyor. Restoranda aynı ürün için Türkiye’de ortalama 100 TL ödeniyorsa İstanbul’da bu rakam 115 TL’ye yükseliyor. Eğitim ve sağlık harcamalarında 100 TL’lik harcamanın karşılığı İstanbul’da 140 TL’yi buluyor.”
En Adaletli Gelir Dağılımı Doğu Anadolu’da
Prof. Dr. Şeker, gelir dağılımı noktasında Türkiye’ye bölgesel olarak bakıldığında, gelir adaletsizliğinin en yüksek olduğu şehrin İstanbul olduğunu dile getirdi. İstanbul’u takip eden diğer şehirlerin Tekirdağ, Edirne ve Kırklareli olduğunu söyleyen Prof. Dr. Şeker sözlerini şöyle tamamladı: “Gelir düzeyinin daha adaletli olduğu bölgelerin başında ise Malatya, Elazığ, Bingöl ve Tunceli geliyor. İstanbul’da nüfusun yüzde 20’si İstanbul’da oluşan gelirin yüzde 51,6’sına sahipken, nüfusun yüzde 80’i toplam gelirin yüzde 48,4’ünü paylaşıyor.”
