Çeviri Haber: Mithat Çopur
Tonga’daki yanardağ patlamasının ardından ABD, Kanada ve Şili için tsunami uyarısı verildi. Patlama sonrası en az 3 kişinin hayatını kaybettiği belirlendi.
Dünyanın dört bir yanındaki insanlar, Pasifik’te patlayan yanardağın uydu görüntülerini hayranlıkla izledi. Birçoğu patlamanın ve patlamayla oluşan tsunaminin bu kadar büyük ve etkili olmasının sebebini merak etti. İleride yaşanması muhtemel senaryoları öğrenmek istedi. Yeni Zelandalı bilim insanları, Auckland Üniversitesi’nde volkanoloji profesörü olan Shane Cronin ve Ulusal Su ve Atmosfer Araştırmaları Enstitüsü’nde tsunami uzmanı olan Emily Lane, açıklamalarda bulundu.
15 Ocak cumartesi günü meydana gelen volkanik patlama etkiliydi ama uzun sürmedi. Patlamanın devamında oluşan duman bulutu 30 km’ye kadar yükselmesine rağmen patlama sadece 10 dakika sürdü. Cronin, Tonga Yanardağı’nın patlama gücünün son 30 yılın en büyük patlamalarıyla kıyaslanabileceğini ifade ederken, oluşan kül buhar ve gaz bulutunun yüksekliğinin 1991’deki yüzlerce insanı öldüren Pinatubo Dağı’nın devasa patlamasıyla oluşan duman bulutu kadar olduğunu belirtti.
NEDEN BU KADAR BÜYÜKTÜ?
Cronin, kraterin deniz yüzeyinin yaklaşık 200 metre altında olduğunu belirtirken deniz suyunun anında buhara dönüşerek patlamanın hızlı gelişmesine ve enerjisine katkıda bulunduğunu sözlerine ekledi.
Volkanın içinde baskı altında kalan magmanın içinde gaz sıkışmaya uğramıştı. Kayada oluşan bir kırılma muhtemelen basınçta ani düşüşe sebep oldu ve bu düşüşle beraber gaz genişleyerek magmayı parçaladı.
Yetkililer Çarşamba gününe kadar Tonga’da üç ölümü doğruladılar ve sert etkilenen bazı küçük adalardaki insanlarla ilgili endişeler devam ediyor. Onlarca ev yıkıldı.
Bilim insanlarının tam olarak anlayamadıkları durumlardan biri de tsunami neden daha yıkıcı değildi? Cronin “Milyonluk soru işte bu! Şu ana kadar gerçekleşen görüntülere baktığımızda yıkımın seviyesi korkulandan az.”
Cronin, Tonga’yı kaplayan külün asidik olduğunu ama zehirli olmadığına değindi. Sulara bakteri bulaşmış olma ihtimaline karşın Yeni Zelanda ve diğer ülkeler Tonga’ya olabildiğince hızlı bir şekilde yardım ediyor.
SIRADA NE VAR?
Cronin, yanardağ için iki ana senaryo öngörüyor. Birincisi, şimdilik kendini tüketmiş magma yavaş yavaş geri dönerken önümüzdeki 10 ila 20 yıl boyunca sessizleşecek. İkinci bir senaryo, patlayanın yerini almak için yeni magmanın hızla yükselmesi, bu durumda devam eden patlamalar olabilir. Ancak Cumartesi günkü büyük patlamanın neden olduğu çatlakların ve yarıkların daha fazla gazın kaçmasına izin vereceğine ve sonraki patlamaların en azından şimdilik o kadar büyük olmayacağına inanıyor. Hem Cronin hem de Lane, gelecekteki olayları daha iyi tahmin etmeye yardımcı olmak için yanardağın çok daha fazla izlenmesi gerektiği konusunda hemfikir.
