Neslihan KALKAN
İstanbul Üniversitesi (İÜ) İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Bayram Ali Çetinkaya, Türk mutasavvıflarından Hoca Ahmet Yesevi hakkında İletim gazetesine konuştu.
Hoca Ahmet Yesevi 12.yy Anadolu medeniyetinin öncü düşünürlerinden birisi olarak kabul edilir. Türkistan’da mürşidi Aslan Baba’dan aldığı eğitimle insanların değerlerini ve ruhlarını inşa etmiştir. Hoca Ahmet Yesevi’nin ortaya koyduğu değer ve düşünceler, öğrencileri ve takipçileri tarafından Anadolu’ya hatta Anadolu’nun ötesinde Avrupa’ya ve bütün dünyaya yayılmıştır. 12. yy’ın İslam dünyası için zorlu bir dönem olduğunu kaydeden Prof. Dr. Çetinkaya, “Bu yıllarda bir taraftan Haçlı Seferleri, diğer taraftan Moğol İstilası ve Hasan Sabbah hareketi İslam dünyasını sıkıştırmıştır” dedi. Prof. Dr. Çetinkaya, Türkistan’ın Yesi şehrinde dünyaya gelen Hoca Ahmet Yesevi için “Dönemin Müslüman coğrafyasına nefes olmuş ve burayı bir barış coğrafyası haline getirmiş önemli bir değerimizdir” diye konuştu.
“Hoca Ahmet Yesevi İnsanı İnşa Etmiştir”
Prof. Dr. Çetinkaya, Hoca Ahmet Yesevi’nin yüzyıllara meydan okuyan Divan-ı Hikmet adlı eseri için “Bu eser bütün dünyada irfan ve değer sahibi insanların yetişmesine vesile olmuş önemli bir eserdir” ifadelerine yer verdi. Hoca Ahmet Yesevi’ye atfedilen Fakıhname adlı eserden de bahseden Prof. Dr. Çetinkaya, bu eserin onun hikmetlerinin devamı niteliğinde olduğunu vurguladı. “Hoca Ahmet Yesevi eserlerinde erdemli ve erdemsiz davranışların neler olduğunu ve gerçek mürşidlerle sahte mürşidler arasındaki ayrımı ortaya koymuştur” diyen Prof. Dr. Çetinkaya, Hoca Ahmet Yesevi’nin insanı inşa ettiğini söyledi. Prof. Dr. Çetinkaya, Hoca Ahmet Yesevi için “Toplumsal barışın, huzurun ve yeryüzündeki mutluluğun sağlayıcısı olmuştur” derken onun düşünceleriyle bütün filozofların, sistemlerin ve dinlerin ulaşmayı hedeflediği mutluluğun formüllerini insanlığa takdim ettiğini belirtti.
Hoca Ahmet Yesevi’yle ilgili yapılan çalışmalardan bahseden Prof. Dr. Çetinkaya, Fuat Köprülü’nün “Türk Edebiyatı’nda İlk Mutasavvıflar” adlı eserinden örnek verdi. “Ana kaynak konumunda bulunan bu eser üzerine daha sonra İstanbul Üniversitesi’nin emekli öğretim üyelerinden Prof. Dr. Kemal Eraslan Hoca da çalışmıştır” diyen Prof. Dr. Çetinkaya, Divan-ı Hikmet’in aradan 8 asır geçmesine rağmen güncelliğini koruduğunu ifade etti.
“Düşünceleriyle Birçok Coğrafyada Etkili Olmuştur”
Hoca Ahmet Yesevi, şeyhi olan Aslan Baba’dan almış olduğu erdemli insan yetiştirme vazifesini öncelikle Türkistan bölgesinde yerine getirmiştir. Prof. Dr. Çetinkaya, bu konuyla ilgili olarak “Hoca Ahmet Yesevi önce Anadolu’ya sonra Avrupa’ya ve dünyaya yayılan düşünceleriyle Yunus Emre, Mevlana Celaleddin Rumi, Hacı Bektaş-ı Veli, Abdülkadir Geylani gibi isimleri de etkilemiştir” dedi. Hoca Ahmet Yesevi’nin açtığı Yesevilik yoluyla İslam’ın Anadolu, Balkanlar, Avrupa ve dünyada yayılmasında çok önemli rol üstlendiğini sözlerine ekledi. Prof. Dr. Çetinkaya, Hoca Ahmet Yesevi’nin etkilediği isimleri aktarırken “Onun takipçileri bulundukları yerlerde ve coğrafyalarda kendisinin hikmetlerini insanlara anlatmışlardır” şeklinde konuştu. “Müridleri ondan gördükleri ve öğrendikleri davranışları kendilerine model olarak almışlardır” diyen Prof. Dr. Çetinkaya, bütün bu hikmet ve davranışların toplumda karşılığının bulunduğunu ifadelerine ekledi.
“Hoca Ahmet Yesevi’nin Özeleştiri Yapma Özelliği Vardı”
Divan-ı Hikmet adlı eserde çocuktan yaşlıya her yaştan insana birçok ibret ve öğüt bulunduğunu kaydeden Prof. Dr. Çetinkaya, Hoca Ahmet Yesevi’nin özeleştiri yapma özelliğine değindi. “Bir tasavvuf erbabı olmasına rağmen kendi içindeki yanlışları ve sapmaları gizlemiyor. Halının altına süpürmüyor” diye konuşan Prof. Dr. Çetinkaya, Hoca Ahmet Yesevi’nin Hak sözcülüğünü yerine getirdiğini söyledi. Hoca Ahmet Yesevi’nin özeleştiri yapması hakkında örnekler veren Prof. Dr. Çetinkaya, “O cerahati, yarayı açıyor ve pansuman ediyor. Bunu yaparken kendisine gelecek saldırılara da hiç aldırmıyor” ifadelerini kullandı. Prof. Dr. Çetinkaya, Hoca Ahmet Yesevi’nin düşüncelerini yüzyıllara meydan okuyarak bugünlere getiren şeyin içindeki samimiyet olduğunu aktarırken “O Allah aşkını her şeyin önüne koyarak, Allah’ın rızasını elde etmeyi amaçlamıştır” diyerek sözlerini noktaladı.
