Hande Nur OCAK
Endüstri 4.0 toplam iş gücü ihtiyacını azaltmasından çok açılacak yeni iş alanları ile daha nitelikli eğitim ve gelir düzeyi yüksek bir iş gücü yapısına geçişi hedefliyor. Bu yeni dönemle birlikte oluşacak yeni istihdam alanlarını ve kadının iş istihdamı üzerindeki etkilerini İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi İşletme Bölümü Öğr. Üyesi Doç. Dr. Zümrüt Ecevit Satı değerlendirdi.
Endüstri 4.0’ın akıllı (otonom) robotlar, simülasyon, uçtan uca yazılım sistemi entegrasyonu, nesnelerin interneti, bulut bilişim, siber güvenlik, 3-D yazıcı, artırılmış gerçeklik ve büyük veri gibi yeni teknolojik olgular üzerinde yükseldiğinden bahseden Doç. Dr. Satı, yeni tür hizmetler ve iş modelleri sunma hedefleri üzerinde şekillenen bir sanayileşme anlayışının hedeflendiğini belirtti. Doç. Dr. Satı, “Endüstri 4.0’ın ülkemize sağlayacağı fırsatları değerlendirebilmek için artık farkındalık aşamasından eylem aşamasına geçmek zorundayız” dedi.
Endüstri 4.0’ın İstihdam Paradoksu
Dijitalleşme ile mevcut işlerin teorik olarak %50’sinin otomasyon teknolojileri ile gerçekleşeceğinin ön görüldüğünü söyleyen Doç. Dr. Satı, bundan önceki her sanayi devriminin getirdiği yeni teknik ve teknolojilerin de istihdam üzerinde bir baskı oluşturduğunu, ancak ekonomideki büyümenin yarattığı ek istihdam olanakları sayesinde istihdam edilen insan sayısının sürekli olarak arttığını belirtti. Bu bağlamda, dijital dönüşümün istihdam üzerindeki net etkisinin negatif yönlü olacağını söylemek için henüz erken olduğunu ifade eden Doç Dr. Satı, teknolojinin bazı işleri ve meslekleri ortadan kaldırırken yeni bazı işler ve mesleklerinde ortaya çıkacağını sözlerine ekledi.
75 Milyonu Aşkın İş Gücü İşini Değiştirmek Zorunda Kalacak
Endüstri 4.0’ın mimarlık, mühendislik, bilgisayar ve matematik alanlarında yeni işler yaratacağının öngörüldüğünü söyleyen Doç. Dr. Satı, Endüstri 4.0’ın işsizlik üzerindeki etkilerinin bütün dünyada önemli araştırmalara konu olduğunu belirtti. “2030’a kadar dünya çağında 75 milyonla 375 milyon arasında iş gücünün teknolojik gelişmeler nedeniyle işini değiştirmek zorunda kalacağı tahmin edilmektedir. Dünya Bankası gelişmekte olan ülkelerde işlerin %66,6’sının teknolojik devrim nedeniyle gereksiz hale geleceğini öngörmektedir” diyen Doç. Dr. Satı, bu etkilerin ülkemiz gibi gelişmekte olan ekonomiler açısından daha da büyük değişikliklerin yaratabileceğini söyledi.
Kadın İstihdamı Olumsuz Etkileniyor
“Gelecekte dijitalleşme ve otomasyon nedeniyle pek çok şey robotlar tarafından yapılacak, fikir üretimine dayalı sanatçılık, komedyenlik, tasarımcılık gibi yaratıcı meslekler ön plana çıkacaktır” diyen Doç. Dr. Satı,
Bunun yanı sıra Endüstri 4.0’ın doğurduğu yeni iş fırsatları konusunda kadın çalışanların erkek çalışanlara kıyasla % 50 daha az fırsata sahip olduğunu söylerken bu durumun endişe verici olduğunu dile getirdi. Diğer taraftan dijital dönüşümle birlikte gerçekleşecek iş geçişleri cinsiyete bağlı ücret dağılımı açısından çeşitli fırsatlar da yaratabileceğine değinen Doç. Dr. Satı, “Kadınların %74’ü daha yüksek ücretli işlere geçebilecekken, erkeklerin ancak % 53’ü için bu söz konusu olabilecektir” dedi.
Dijital Dönüşümde Cinsiyet Eşitsizliği
Dijital dönüşüm sürecinin iş gücünde toplumsal cinsiyet eşitliği açısından da riskler yarattığını ifade eden Doç. Dr. Satı, otomasyonun iş gücü etkilerine cinsiyet boyutuyla yaklaşan çalışmaların birbirinden farklı sonuçlar üretebildiği gibi birbirleriyle çelişen sonuçlar da üretebileceğinin altını çizdi. Doç. Dr. Satı bu durumla ilgili şu örneği verdi: “Örneğin, Dünya Ekonomik Forumu’nun 2016 yılında yapılan bir çalışmasında otomasyonun iş gücünde kadınlar ve erkekler arasındaki farkın kadınlar aleyhine açılmasına neden olacağı ifade edilmektedir. Diğer taraftan, IFW (Kiel Dünya Ekonomi Enstitüsü) tarafından G20 ülkelerine yönelik yapılan bir çalışmada ise kadınların artan otomasyon nedeniyle işlerini kaybetme risklerinin erkeklerden daha düşük olduğu iddia edilmektedir”.
Endüstri 4.0 ile Gelecek Meslekler
Sanayi devriminin algoritma teknisyenliği, etkileşimli arayüz tasarımcılığı, evrensel hizmet danışmanlığı, dijital süreç mühendisliği, endüstriyel veri bilimciliği, robot koordinatörlüğü, IT/IoT çözüm mimarlığı, bulut hesaplama uzmanlığı, veri güvenliği uzmanlığı, 3-D yazıcı mühendisliği, giyilebilir teknoloji tasarımcılığı ve iş terapistliği gibi yeni meslekleri de ortaya çıkaracağını söyleyen Doç. Dr. Satı, McKinsey tarafından 2018 yılında yayınlanan rapora göre üç önemli beceri kaynağı olarak daha yüksek bilişsel, sosyal ve duygusal beceri ile teknolojik becerilerin öne çıkacağını ifade etti.
