Salı, Haziran 24, 2025
  • İletim Arşiv
  • Künye
  • İletişim
İletim
  • Anasayfa
  • Eğitim
    • İstanbul Üniversitesi
    • İÜ İletişim Fakültesi
    • Hocalarımızın Kaleminden
  • Bilim
  • Sağlık
  • Kültür-Sanat
  • Yaşam
  • Spor
  • Teknoloji
  • Foto Galeri
  • Giriş
Sonuç Yok
Tüm Sonuçları Görüntüle
İletim
Anasayfa Köşe Yazıları

İlk Türk Kadın Gazeteci ‘Selma Rıza Feraceli’

Hülya Semiz Türkoğlu Tarafından Hülya Semiz Türkoğlu
15 Mart 2021
içinde Köşe Yazıları, Yaşam
0
İlk Türk Kadın Gazeteci ‘Selma Rıza Feraceli’
0
PAYLAŞIM
986
GÖRÜNÜM
Share on FacebookShare on Twitter

Dr. Öğretim Üyesi Hülya SEMİZ TÜRKOĞLU

Kadınlar her dönemde, hayatın her alanında verdikleri mücadelelerle güçlerini kanıtlamışlardır. Hem kendi mücadelesiyle hem de tüm kadınlar için yaptıklarıyla Selma Rıza Feraceli de bunun en iyi örneklerinden biridir.

İlgili Haberler

Marmara’nın Derin ve Sessiz Çığlığı: ‘Derin Marmara’ Belgeseliyle Gün Yüzüne Çıkıyor

Marmara’nın Derin ve Sessiz Çığlığı: ‘Derin Marmara’ Belgeseliyle Gün Yüzüne Çıkıyor

20 Haziran 2025
İstanbul Okul Öncesi Eğitim Şenliği Düzenlendi

İstanbul Okul Öncesi Eğitim Şenliği Düzenlendi

11 Haziran 2025

Tanzimat döneminin ilk Türk kadın gazetecisi ve roman yazarlarından olan Selma Rıza Feraceli, 1872’de İstanbul’da doğdu. Babası Şura-yı ve Meclis-i Âyan üyelerinden Ali Bey, annesi ise Avusturyalı Macar asıllı bir ailenin İslamiyet’e geçmiş kızı Nâile Hanım’dır. 7 çocuklu ailenin en küçük üyesi olan Selma Rıza Feraceli, iyi hocalardan eğitim almıştır. Jön Türkler hareketine katılan Abisi Ahmed Rıza’nın durumundan etkilenen Selma Rıza Feraceli, ailesinden bile gizlenerek kıyafet değiştirip abisinin yanına Fransa’ya gitmiş; Güçlü Fransızca bilgisiyle Sorbornne Üniversitesi’ne devam etmiş ve hatta orada eğitim alan ilk Türk kadını olmuştur. 10 yıla yakın süre yaşadığı Paris’te İttihat ve Terakki Fırkası’nın tek kadın üyesi olarak görev yapmış ve yazılarıyla ülkemizin aydınlanma yoluna katkı sağlamıştır.

Selma Rıza Feraceli gazeteciliğe, İstibdat döneminde korku salan Meşrevet gazetesinde başladı. Ahmet Rıza ve Halil Ganim Bey’in kendi paralarıyla çıkardığı, Osmanlı topraklarında hürriyet ve eşitliği savunan Meşrevet gazetesi kısa zamanda Jön Türk’lerin sesi haline gelmiştir. Fransızca “Danışma” anlamına gelen Meşrevet gazetesi önceleri ayda iki kez yayınlandı.  Aynı zamanda Bahaeddin Şakir ve Samipaşazade Sezai’nin çıkardığı Şuray-ı ümmet gazetesinde de yazıyordu. Samipaşazade Sezai Selma Rıza Feraceli’yi “Kadınlığın Tacı” olarak nitelendiriyordu. Selma Rıza, 1908’de II. Meşrutiyet’in ilanı üzerine İstanbul’a döndü. Yurda dönüşünden sonra gazetecilik yapmadı ancak sosyal hayatta rol almaya devam etti. Meşrutiyet’in ilanından sonra yeniden teşkilatlandırılan Osmanlı Hilal-i Ahmer  (Kızılay) Cemiyeti’inde çalıştı. Beş yıl boyunca genel sekreterlik yaptı.

Hanımlara Mahsus Gazete ve Kadınlar Dünyası gibi yayın organlarında yazılar yayımladı. İstanbul’da Müslüman Osmanlı kadınları için okullar açılması uğrunda mücadele etti. Meclis-i Mebusan reisi olan ağabeyi Ahmed Rıza’nın da ön ayak olmasıyla Kandilli’deki Adile Sultan Sarayı’nın Türkiye’nin ilk yatılı kız lisesi olarak açılmasına yardımcı oldu.

1899 yılından itibaren “sosyal hayatta kadın” konusu üzerine yoğun çalışmalar yaparak kendisinden önce bu konu hakkında yazılan eserleri okumuştur. Alanda yazmış olduğu çalışmalar başta Fransız yazar ve Atatürk’ün de arkadaşı olan Claude Farrère (1876-1957) ile dönemin edebiyatçıları ve sosyologları tarafından övgüyle karşılanmıştır.

Uhuvvet romanında, Tanzimat Fermanı’nın ilanıyla değişen sosyal yapıyı daha çok aile ve kadın ekseni üzerinde trajik bir öyküyle işlemiş; toplumsal aydınlanmanın kadın-erkek eşitliğinin her alanda sağlanması ve kadınların eğitilmesiyle gerçekleşeceğini savunmuştur. Bu eserinde cariyelik, esaret, Batılılaşma sorunu, görücü usulü evlilik, kadının çalışma hayatı ve sosyal hayata karışma imkanı, kız çocuklarının okutulması gibi günümüzde de halen sorun olarak devam eden konular üzerine değinen Selma Rıza Feraceli, aslında kardeşlik adını verdiği romanında, eşitsiz kız kardeş örneğini ele alarak toplumsal cinsiyet rolleri açısından kadının statüsünü irdelemiştir. Ülkemizin en önemli kadın şahsiyetlerinden olan Selma Rıza Feraceli, 59 yaşındayken -Şubat 1931 tarihinde- hayatını kaybetmiştir.

İlk Türk kadın gazeteci olan Selma Rıza Feraceli’nin yazıları yaşadığı dönemde çok ses getiren dergi ve gazetelerde yayımlanmıştır. Daha çok kadının sosyal açıdan durumu ‘Hürriyet’, ‘Özgürlük ‘ gibi konular üzerine yazdıklarıyla toplumu bilinçlendirmiştir.

Tanzimat Döneminde yeni fikir ve düşüncelerin geniş halk kitlelerine ulaştırılmasında devrin gazetelerinin çok önemli katkıları olmuştur. Tanzimat aydınları gazeteye ayrı bir önem vermişler ve bu çerçevede hem edebi hem de siyasi yazılarını gazetelerde yayımlayarak toplumsal değişime katkıda bulunmak adına halkı ellerinden geldiği kadar aydınlatmaya çalışmışlardır. Selma Rıza Feraceli gibi kadın yazarlar basın yayın çalışmalarının belirli bir seviyeye gelmesinde yadsınamaz bir öneme sahiptir. Kadının toplum içindeki konumu, Tanzimat döneminin en temel tartışma konularından biridir.

Selma Rıza Feraceli’yi mücadelesini hayatının sonuna kadar sürdürmüş, siyasi, toplumsal hayatta kadının var olduğunu ispatlamak için birçok somut adım atmıştır. Selma Rıza Feraceli gazeteciliğinin yanı sıra güçlü bir edebi kaleme de sahiptir. İki roman yazar. Ancak yazdığı şiirler gibi romanları da yayımlanmaz. Henüz 20 yaşındayken, 1892 yılında kaleme aldığı “Uhuvvet (Kardeşlik)”adlı romanı ancak 1999 yılında dili sadeleştirilerek Kültür Bakanlığı tarafından yayımlanır. Maddi yetersizlikler yüzünden yayımlayamadığı romanında kadın sorununa değinmiştir. Kadınlar her dönemde, hayatın her alanında verdikleri mücadelelerle kadının gücünü kanıtlamıştır. Hem kendi mücadelesiyle hem tüm kadınlar için yaptıkları ile ilk Türk kadın gazetecimiz Selma Rıza Feraceli’yi saygı ve rahmetle anıyoruz.

Kaynakça

Aytaç, BEDRETTİN. “The Question of Women in the Works of Selma Riza and May Ziadeh”, Orient am Scheideweg, Verlag Dr. Kovac, (Edt.by. Martin Tamcke), Hamburg 2003.

Aytaç, GÜRSEL. “Türk Romanında Feminist Söylem”. Türk Edebiyatı Tarihi 4. Cilt. Ed. Talât Sait Halman. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2007.

HAZER, Gülsemin. “Selma Rıza’nın Uhuvvet Romanında Kurmaca Yapı” (Erişim Tarihi: 03.03.2021) https://turkishstudies.net/

MARDİN, Şerif. Jön Türklerin Siyasi Fikirleri (1895-1908), İletişim Yayınları.

Etiket: dünya kadınlar günüilk kadın gazeteciSelma rıza feraceli
Önceki Gönderi

Cahide Sonku: O Bir Yıldızdı ve Yıldızı Hiçbir Zaman Sönmedi

Sonraki Gönderi

TRT Eğitim ve Araştırma Daire Başkanlığı’ndan İÜ İletişim Fakültesi’ne Ziyaret

Sonraki Gönderi
TRT Eğitim ve Araştırma Daire Başkanlığı’ndan İÜ İletişim Fakültesi’ne Ziyaret

TRT Eğitim ve Araştırma Daire Başkanlığı’ndan İÜ İletişim Fakültesi’ne Ziyaret

HABER KATEGORİLERİ

  • Bilim
  • Eğitim
  • English
  • Foto Galeri
  • Genel
  • İletim
  • İstanbul
  • İstanbul Üniversitesi
  • İÜ İletişim Fakültesi
  • İÜWEBTV
  • Köşe Yazıları
  • Kültür-Sanat
  • Manset Haber
  • Manset Yani
  • Sağlık
  • Spor
  • Teknoloji
  • Yaşam

ÖNE ÇIKAN KONULAR

10 Kasım Atatürk atölye basketbol belgesel bilim deprem Dr. Öğr. Üyesi Ümit Sarı ekonomi erasmus eğitim film futbol iletim iletim gazetesi iletişim iletişim fakültesi atölyeleri istanbul istanbul üniversitesi istanbul üniversitesi iletişim fakültesi iü iü iletişim fakültesi iüwebtv kadın kültür sanat medya mezuniyet prof. dr. ergün yolcu Prof. Dr. Mahmut Ak psikoloji radyo radyo iletişim sanat sağlık sergi sevgi şahin sinema siyasal bilgiler fakültesi sosyal medya spor tarih teknoloji tercih ve tanıtım günleri yapayzeka İletişim Fakültesi

ÖNE ÇIKAN HABERLER

  • Yarım Asırlık Bir Dev : Sezen Aksu

    Yarım Asırlık Bir Dev : Sezen Aksu

    0 paylaşımlar
    Paylaşım 0 Tweet 0
  • İlk Türk Futbol Takımı: Black Stockings FC (Siyah Çoraplılar)

    0 paylaşımlar
    Paylaşım 0 Tweet 0
  • Kamondo Merdivenleri’nin Bilinmeyen Hikayesi

    0 paylaşımlar
    Paylaşım 0 Tweet 0
  • Tarihten 4 İlginç Bilgi

    0 paylaşımlar
    Paylaşım 0 Tweet 0
  • Psikoloji Tutkunlarının İzlemesi Gereken 7 Film

    0 paylaşımlar
    Paylaşım 0 Tweet 0

Bizi sosyal medyada takip edin

Son Haberler

  • Kitaba Mülkiyet Kazandıran Sanat: Ekslibris
  • Marmara’nın Derin ve Sessiz Çığlığı: ‘Derin Marmara’ Belgeseliyle Gün Yüzüne Çıkıyor
  • Fenerbahçe’nin Simgesi: Sarı Kanarya Nereden Geliyor?

Kategoriler

  • Bilim
  • Eğitim
  • English
  • Foto Galeri
  • Genel
  • İletim
  • İstanbul
  • İstanbul Üniversitesi
  • İÜ İletişim Fakültesi
  • İÜWEBTV
  • Köşe Yazıları
  • Kültür-Sanat
  • Manset Haber
  • Manset Yani
  • Sağlık
  • Spor
  • Teknoloji
  • Yaşam

Özel Haberler

Kitaba Mülkiyet Kazandıran Sanat: Ekslibris

Kitaba Mülkiyet Kazandıran Sanat: Ekslibris

24 Haziran 2025
Marmara’nın Derin ve Sessiz Çığlığı: ‘Derin Marmara’ Belgeseliyle Gün Yüzüne Çıkıyor

Marmara’nın Derin ve Sessiz Çığlığı: ‘Derin Marmara’ Belgeseliyle Gün Yüzüne Çıkıyor

20 Haziran 2025
Fenerbahçe’nin Simgesi: Sarı Kanarya Nereden Geliyor?

Fenerbahçe’nin Simgesi: Sarı Kanarya Nereden Geliyor?

16 Haziran 2025
  • İletim Arşiv
  • Künye
  • İletişim

İstanbul Üniversitesi İletşim Fakültesi İletim Gazetesi / © 2022

Tekrar Hoşgeldiniz!

Aşağıdaki hesabınıza giriş yapınız

Şifreni mi unuttun?

Lütfen Şifrenizi Alınız

Şifrenizi sıfırlamak için lütfen kullanıcı adınızı veya e-posta adresinizi giriniz.

Giriş Yapmak
Sonuç Yok
Tüm Sonuçları Görüntüle

İstanbul Üniversitesi İletşim Fakültesi İletim Gazetesi / © 2022