Yağmur Ceren KURAL
Güneş ve yıldız modelleri alanında dünya çapında ismini duyuran, NASA Apollo Başarı Ödülü dahil olmak üzere birçok ödüle layık görülen Dilhan Eryurt hakkında merak edilenleri İstanbul Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü Astrofizik Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Hasan Hüseyin Esenoğlu ile konuştuk.
Prof. Dr. Dilhan Eryurt, 29 Kasım 1926 tarihinde İzmir’de doğmuş, ilköğrenimini Ankara Mimar Kemal İlkokulu’nda tamamlamış ve “Benim için her şeyden değerlidir” dediği ilk önemli ödülü olan “Atatürk’ün Söylevi”ni dönemin Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel’in elinden almıştır. Matematiğe karşı özel ilgisinden dolayı liseden sonra İstanbul Üniversitesi Matematik-Astronomi Bölümü’ne girmiş, üniversiteyi bitirdikten sonra 1946 yılında Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Matematik Bölümü’nde Prof. Dr. Tevfik Oktay Kabakçıoğlu’nun asistanı olmuştur. Prof. Dr. Eryurt, 1959’da Uluslararası Atom Enerji Ajansı’nın bursuyla Kanada’ya gitmiş, burada Yıldız Yapılarının Modelleri konusunda çok önemli çalışmalar yapmıştır.
Prof. Dr. Dilhan Eryurt’un eski duayenlerden olduğunu kaydeden Doç. Dr. Esenoğlu, “Astrofizik alanında ilk yola çıkanlardan birisidir hocamız. İlklerimizdendir” dedi.
“Kalıcı Bir Bilim Sevgisi Var”
Prof. Dr. Eryurt’un çok sayıda burs aldığını ve dünyaca ünlü astrofizikçi bilim insanlarıyla çalıştığını ifade eden Doç. Dr. Esenoğlu, Prof. Dr. Eryurt’un alanında önemli, çok sayıda yayın yapmış ve atıf almış bir değer olduğunu söyledi.
Doç. Dr. Esenoğlu, Prof. Dr. Eryurt’un çeşitli uluslararası ortamlarda Türkiye’yi temsil ettiğini belirterek, “Hocamızın çok fazla yurt dışıyla iş birliği içinde olduğunu söyleyebiliriz. Yurtdışının imkanlarını Türkiye’ye getirmeye çalıştı ve bu doğrultuda çözümler üretti. Bu anlamda hocamızın kalıcı bir bilim sevgisi var. Çok emek ve enerji veren bir bilim ömrü geçti” şeklinde konuştu.
“Uzay Liginde Türkiye’nin Adını Duyurmuştur”
Doç. Dr. Esenoğlu, Prof. Dr. Eryurt’un National Academy of Science bursuyla Goddard Uzay Araştırma Enstitüsü’ne çalışmaya davet edildiğini aktararak sözlerine şu şekilde devam etti: “NASA’nın uzay uçuşlarının güvenliğini sağlamak için çok önem verdiği bu çalışmada güneşin evrimini incelemiş ve daha önce güneşle ilgili hatalı bilinen birçok parametreyi hesaplamalarla düzeltmiştir. Bu başarılı çalışması sonucunda Prof. Dr. Eryurt’a 1969’da NASA Apollo Başarı Ödülü verilmiştir. Bu ödülle birlikte Prof. Dr. Eryurt uzay liginde Türkiye’nin adını duyurmuştur. Hem de bunu günümüz koşullarıyla değil, 40 yıl öncesinin zorlu koşullarıyla gerçekleştirmiştir.”
Prof. Dr. Eryurt’un üniversitemizdeki genç bilim insanlarına destek olduğunu bildiren Doç. Dr. Esenoğlu, “Bunların en önemlisi de Prof. Dr. Eryurt’un şu an da 20. yaşını kutladığımız Tübitak Ulusal Gözlemevi’nin kurulması için devlet planlama teşkilatına bir proje vermesidir. O projenin içinde üniversitemizin çalışanları da yer almıştır” dedi.
Prof. Dr. Eryurt’un TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi’nden onur plaketi aldığına dikkat çeken Doç. Dr. Esenoğlu, 1997 yılında TÜBA Şeref Üyesi seçildiğini belirtti.
Prof. Dr. Dilhan Eryurt yaptığı çalışmalarda Türkiye’de ve dünyada astrofizik biliminin gelişiminde büyük rol oynamıştır. Prof. Dr. Dilhan Eryurt’un ürettiği yıldız evirimi modellerinden bugün hala yapılan çalışmalarda yararlanılmaktadır.
Prof. Dr. Dilhan Ezer-Eryurt, 13 Eylül 2012 tarihinde Ankara’da vefat etmiştir.