Muhabir: Serranur Şener, Berk Balcı
Fotoğraf: Berk Balcı
Editör: Hatice Beyza Çakmak
İstanbul- (İÜ Haber Merkezi)
Ahilik Teşkilatı’nı gönüllü olarak devam ettiren İstanbul Kapalı Çarşı esnaflarından Bige Konar ve Mehmet Güneş geçmişten günümüze değişen esnaflık zanaatını ve ahilik teşkilatının inceliklerini İletim Gazetesi’ne anlattı.
Konar ‘pabucunu dama atmak’ deyiminin nasıl ortaya çıktığını, ahilik teşkilatının amacını, Kapalıçarşı’daki esnaflık ilişkilerini ve etnik kökenlerini anlattı.
“Ben gayrimüslimlerden çok şey öğrendim”
Mehmet Güneş, Kapalıçarşı’nın günümüze ulaşan eski esnaflık örneklerinden birisi olduğunu ve ahilik kültürünün gayrimüslimlerin hayat pratiklerini de etkilediğini anlattı. Güneş, “Bir zamanlar çarşıda müslim ve gayrimüslim olmak üzere çeşitli milletlerden insanlar vardı ve ahilik geleneği onlara da sirayet edip birbirimizi etkiledi. Konuşmalarıyla, davranışlarıyla, saygınlıklarıyla ben onlardan çok şey öğrendim çünkü onlarda bizim gibi aynı kökten geldiler” ifadelerini kullandı.
Pabucun dama atılması
Hala sıkça kullanılan ‘pabucu dama atmak’ deyiminin kökeni hakkında Konar şunları söyledi:
‘’Ahilikte kişi ürettiği üründe hileye girer, yanlış ticaret yapıp hak yerse, uygulanması gereken öğretileri kullanmaz ya da başka yollara saparsa bu kişinin Ahi Teşkilatı’ndan atıldığını ifade edebilmesi için bir pabuç alınır. Alınan pabuç, kişinin ticarethanesinin çatısına atılır. Bu da onun Ahi Teşkilatı’ndan atıldığı anlamına gelen sembolik bir kültürdür. Günümüzde ise bu deyim gözden düşmek anlamında da kullanılmaya devam ediyor.’’
“Bizde asimilasyon yoktur”
Osmanlının fethettiği topraklarda bulunan insanların din, dil, ırk ve kültürlerini yaşamalarına müdahale etmediğini aksine rahatça bunları devam ettirmelerine imkân sağlandığını aktaran Bige Konar, ‘’Bizde asimilasyon yoktur. Hiçbir fetihten sonra asimilasyon olmadı aksine ticarette iyi olanlardan yararlanıldı. Onlar bizden, biz onlardan faydalandık’’ dedi.
“Çok güzel bir mozaiği hep beraber oluşturduk”
Konar İstanbul içerisinde bulunan farklı etnik kökenden ve dinden insanlarla olan ilişkiler için şunları söyledi:
“Burada çok güzel bir mozaiği hep beraber oluşturduk ve çok uzun yıllar devam ettirdik. Hem gelenek, göreneklerimizin hem ticaret anlayışlarının zaman içerisinde birbirine karıştığı ortamlar oldu. Benim çarşıda nice Ermeni, Süryani ve Yahudi dostlarım var. Birbirimizin cenazelerine, düğünlerine katılırız. Bunun sebebi Osmanlının zamanında asimile etmemesinden dolayı burada çok kültürlü bir yapının devam etmesidir”
Amaç ahlaklı bir ticaret
Ahilik Teşkilatı’nın amacının ahlaklı insan yetiştirmek olan bir esnaflık ve zanaatkarlık teşkilatı olduğunu söyleyen Konar, “Bu teşkilatın içerisinde doğru ahlaklı ticaret yapılmasından, iyi çırak ve ustalar yetiştirilmesine kadar önemli dinamikleri vardır” diyerek meslek etiğinin altını çizdi.
İlk alışveriş merkezi ‘kapalıçarşı’
Kapalıçarşı’nın önemini ve geçmişine dair Konar, ‘’Fatih Sultan Mehmet, İstanbul’u fethettikten sonra Kapalıçarşı’yı yani ilk alışveriş merkezi olan bedesteni açmıştır ve burada bir ticarethane kurmuştur. Bunu kurmasındaki amacı buradaki ticareti canlı tutup dünyanın her yerinden gelecek olan mallara hâkim olup ticaretini yapmaktır. Kurduğu bu sistem 1453’lerden beri aynı şekilde devam ediyor” dedi.
“Bizler kapalıçarşı esnaflığının ansiklopedisini okumuş insanlarız”
Konar, Kapalıçarşı’da bulunan esnaflık ilişkilerinin zamanla değiştiğini ifade etti. Sosyal medyayla birlikte günümüzde değişen tüm alanlarda olduğu gibi esnaf ilişkilerinin eskisi gibi olmadığını ve böyle olmasını beklemenin bir hata olduğunu dile getirdi. “Bizler Kapalıçarşı esnaflığının ansiklopedisini okumuş insanlarız’’ diyen Konar, Ahilik sisteminin temellerini devam ettiren dinamiklere sahip son nesil olduklarını belirtti.
“Ağzını ve gözünü kapalı tut, eline ve diline sahip ol”
Ahiliğin, ahlaki temellerinin günümüzde de devam etmesini istediğini belirten Konar, ‘’ağzını hep kapalı tut, gözünü hep bağlı tut, eline hep sahip ol, diline hep sahip ol‘’ şeklinde ahiliğin temel öğretisine vurgu yaparak cümlelerini sonlandırdı.
